Interview met Carlos Ferrand
Walter Benjamin was een Duitse filosoof, op de vlucht voor de nazi’s. Het documentair essay 13, a Ludodrama about Walter Benjamin verkent in 13 hoofdstukken de rijke wereld en persoonlijkheid van een geniale man. Een combinatie van archiefbeelden en geanimeerde scènes van poppenspel, geeft een indruk van een man die diep nadacht over de impact van mechanische technologieën op het leven in en de kunst van de 20e eeuw. InScience sprak met regisseur Carlos Ferrand over zijn film, Walter Benjamin, en het spelen met beeld en geluid.
Volgend jaar is het tachtig jaar sinds de tragische dood van Walter Benjamin. Wat denk je dat de reden is dat zijn werk zo invloedrijk blijft?
”Hij had een vrije geest en stond open voor veel disciplines. De laatste twintig jaar heb ik het gevoel dat mensen hun geest meer verkleind hebben en dat er van ons wordt dat we meer gespecialiseerd zijn. Als je dan ineens in aanraking komt met Walter Benjamin, is dat erg stimulerend. Hij had een universum aan ideeën. Hij was bijvoorbeeld de eerste die Marcel Proust in het Duits vertaalde en Franz Kafka in het Frans, maar was ook geïnteresseerd in Mickey Mouse.
Daarnaast is hij interessant vanuit politiek oogpunt. Hij was namelijk enorm tegen kapitalisme, wat hij als een grote catastrofe zag, maar tegelijkertijd was hij niet onder de indruk van communistische regimes. Hij reisde in de tijd van de Sovjet Unie af naar Moskou, maar vond het systeem rigide en gesloten. Hij zocht iets dat meer open stond. Dat spreekt mensen nog steeds aan.”
Wat trekt jou aan in zijn werk, zoveel zelfs dat je een film over hem wilde maken?
”Het werk van Walter Benjamin is moeilijk om te lezen en toen ik in de jaren ’80 in aanraking kwam met zijn werk kon ik er niet in komen. Toch bleef ik naar hem terugkeren en na enkele jaren was ik echt bezeten van hem. Hij lijkt wel een soort tovenaar, die langzaam zijn bedoelingen onthuld en dat vind ik fascinerend. De zeven jaar die het mij kostte om deze film voor te bereiden heb ik dan ook vooral besteed aan het steeds weer herlezen van Benjamin. Een ding dat ik met hem deel is een wantrouwen voor systemen. Dat is ook de reden waarom zijn werk amper bij filosofie bestudeerd wordt, want docenten kunnen bij hem nooit zeggen of je goed of fout bezig bent – er is geen manier om zijn gedachten samen te vatten. Benjamin krijgt meer aandacht in culturele studies, dankzij zijn Het kunstwerk in het tijdperk van zijn mechanische reproduceerbaarheid.”
Jouw film gebruikt verschillende stijlen. Waarom koos je hiervoor?
”Ik zocht naar onzuiverheid. Ik wilde een bastaardstijl creëren, zonder harmonie. Daarom huurde ik vier verschillende animatoren in en heb hen alle live-action stukken in hand-held laten filmen. Ik heb ook een zwak voor het fragmentarische, wat ik deel met Benjamin’s manier van schrijven. Misschien komt het omdat ik uit Peru kom, waar een mix tussen het heilige en het onheilige gewoon is. In ons land kun je een berg opklimmen om er een altaar te zien, maar er zal ook een cola-automaat naast staan. Dat is het gevoel dat ik met mijn film wil overbrengen.”
De titel bevat het obscure woord ‘Ludodrama’. Kun je uitleggen wat dit inhoudt?
”Walter Benjamin had een tragisch leven, maar ik wilde geen melodrama maken. In plaats daarvan wilde ik een eerbetoon geven aan zijn liefde voor het speelse. Hij had een bewondering voor de manier waarop kinderen alles als een spel benaderen en hij vond het tragisch dat we volwassen moesten worden. In plaats daarvan zouden we serieus in onze speelsheid moeten zijn. Het Latijnse woord ‘ludo’ betekend ‘spelen’ of ‘speels’ en daarom bedacht ik het woord ‘ludodrama’ als tegenhanger van melodrama. Ik ben er erg trots op. Je ziet deze speelsheid ook terug in de structuur van mijn film. Met dank aan televisie zijn we gewend aan drie-akte-structuren, maar dat vind ik vreselijk. Mijn film bestaat uit dertien fragmenten, waarmee je mag doen wat je wilt.”
Wat kan film betekenen voor filosofie en andersom?
”Net als filosofen zijn artiesten zoekende dilettantes; altijd zoekend naar iets dat we niet kunnen vinden. Je wilt iets suggereren dat verborgen zit. Het is een beetje als geluid: je bent je vaak niet bewust van hoe het je beïnvloedt, dus als filmmaker ben ik dan ook geïnteresseerd in het gebruik van geluid. Niet in hoe het je emotie stuurt, maar in hoe het iets ongrijpbaars kan suggereren. We hebben de muziek voor de film dan ook al twee jaar voor de film opgenomen, met speelgoedinstrumenten, om geluid te hebben waaromheen we de film konden maken.”
13, a Ludodrama about Walter Benjamin is zondag 10 november om 15:45 te bezoeken tijdens InScience. Koop hier je tickets.
Bekijk ook
