InScience Film Festival

Behind the scenes bij InScience 2020

Het programma van InScience is dit jaar meerdere keren compleet omgegooid. Steeds moesten er aanpassingen worden gedaan zodat we voldeden aan de maatregelen zoals deze door de regering werden toegepast. Net als we een nieuwe draai hadden weten te geven aan een programmaonderdeel, werden we ingehaald door de realiteit. Lichte paniek was wel te merken achter de schermen, maar de consensus dat we hoe dan ook doorgingen was al snel bereikt. Toch hebben we een succesvol programma in elkaar weten te zetten, waar we als team met trots achter staan. Nu dat we niet fysiek samen kunnen zijn, zijn we blij dat wetenschapsfilm ons op een ander niveau dichterbij elkaar – en onszelf – brengt.

“Ik wil dat mensen weten hoe mooi en bijzonder wetenschap kan zijn” – Daisy van de Zande

 

Een online programmering heeft natuurlijk zijn voor- en nadelen. “Het leukste is om tussen mensen door te lopen en te horen hoe ze geraakt worden door de film en wat ze daarvan vonden. Dat mis ik nu wel” vertelt festivaldirecteur Daisy, “aan de andere kant heeft iedereen in mijn vrienden- en familiekring erbij kunnen zijn, en dat had anders misschien niet gekund.” Ook voor de sprekers, filmmakers en wetenschappers die een rol speelden in het programma van dit jaar was het niet vanzelfsprekend geweest om naar Nijmegen te reizen voor InScience. Een voorbeeld hiervan is Joost van Haren, biodome-onderzoeker werkzaam in Arizona die vanuit de Biosphere 2 meedeed aan het nagesprek van Spaceship Earth (2020), de winnaar van de InScience Jury Award. Zo haalden we Arizona naar Nijmegen, iets wat anders misschien nooit zou zijn gebeurd.

Een boodschap van moeder aarde

Een van de meest populaire films van InScience jaar is de film Aluna (2012). Deze bijzondere documentaire van Alan Ereira gaat over het inheemse volk, de Kogi, die zich in een berg in Colombia verschuilen voor de rest van de wereld. Het is extreem bijzonder dat ze op film verschijnen om de wereld te waarschuwen dat moeder aarde lastig gevallen wordt door menselijke beschadigingen van heilige natuurlijke krachtpunten. Talks-programmamaker Jurjen geeft Aluna vier van de vijf sterren. “Aluna is super actueel” vindt hij, “de Kogi geven een alternatieve visie op de natuur waar veel Westerse mensen nog wat van kunnen leren. Het is een andere vorm van kennis.”

Er is zoveel dat de natuur ons kan vertellen, als we ervoor kiezen te luisteren. De film doet ook denken aan het korte filmblok Big Stories Behind Small Matters, omdat het gaat over interacties en natuurlijke processen die met het blote oog niet te zien zijn. Ecoloog Constant Swinkels die het filmblok afsluit met een gesprek moedigt ons aan eens door een grasland te gaan lopen. “Je ziet ineens allemaal soorten leven die allemaal met elkaar interacteren. Ecologisch gezien is zo’n plantengemeenschap heel relevant” vertelt hij. “Je kunt aan een plantengemeenschap heel goed zien wat er aan de hand is. Als het bijvoorbeeld verarmd, weet je dat er iets mis is.”

Technologie is mensenwerk

Je kunt je wel voorstellen dat, nu we met z’n alle verplicht zijn thuis te werken, technologie, internet en kunstmatige intelligentie een grotere rol in ons leven spelen. Alle Zoom-vergaderingen, Google Docs en virtuele werkplaatsen moeten natuurlijk in stand worden gehouden door digitale systemen. Maar heb je er ooit bij stilgestaan dat dit niet voor iedereen even gestroomlijnd verloopt? Iets triviaals als je huidskleur kan er al voor zorgen dat technologische algoritmes minder goed voor je werken dan dat van je witte buurvrouw. Zo blijkt uit de film Coded Bias (2020) van Shalini Kantayya dat racisme en discriminatie zelf tot de hoeken en gaten van kunstmatige intelligentie doorgesijpeld zijn. De tech-industrie is immers een witte, mannelijke wereld.

Coded Bias is een hele relevante documentaire,” vindt Talks coördinator Kiki die de documentaire maar liefst vijf sterren geeft. “Je ziet zowel het werk van de wetenschappers als hoe dit soort technologie het dagelijks leven van mensen raakt. Dat vind ik een heel mooie dubbelzijdige werking.” Technologie is mensenwerk, net zoals racisme dat is. Gaan we een toekomst zonder racisme ooit kunnen bereiken? Deze vraag werd gesteld aan Philomena Essed, hoogleraar Critical Race, Gender and Leadership Studies, tijdens haar Big Idea: Alledaags Racisme anno 2020. “Ik denk dat we al goede stappen aan het maken zijn…” begint haar antwoord. Maar is dat genoeg?

Meer dan reageerbuisjes

InScience is meer dan film. Het verbindt film met wetenschap en wetenschap met kunst. Tenminste, dat is wat gebeurt in de film Henry Glassie: Field Work (2019) van Pat Collins. Deze meditatieve documentaire over folkloristische kunst toont hypnotiserende beelden van de uitvoering van traditionele ambachten, zoals pottenbakken en houtbewerking. “Het doet je beseffen dat je overal uitmuntendheid kunt vinden. Op elke hoek van elke straat” laat een kijker op het online platform weten. Festivaldirecteur Daisy geeft Henry Glassie: Field Work vijf sterren. Waarom? “Deze film gaat over een kunstvorm waar ik weinig mee heb, maar zo in beeld gebracht is dat ik zowel de passie van Henry Glassie als van de filmmaker zelf voel. Heerlijk is dat!”

Aan de essentie van Henry Glassie: Field Work werd ik nogmaals herinnerd terwijl ik naar de pittige discussie tussen filosoof en hoogleraar Bas Haring en Associate Researcher Dorine van Norren aan het luisteren was tijdens de talk ‘Filosofie van mens en natuur’. Deze discussie werd naar aanleiding van Illum Jacobi’s comedy The Trouble with Nature (2020) gevoerd, maar ging zeker niet alleen over de hilarische onhandigheid van Edmund Burke in de film. Dat wetenschap niet alleen weggelegd is voor de bètavakken wordt in deze talk in elk geval duidelijk. Zoals gezicht van de campagne Yvette al mooi samenvat tijdens de InScience Lunchbreak: “Bij wetenschap denk je misschien aan de reageerbuisjes en microscopen, maar het gaat veel verder dan dat.”

De fundering voor complexe spanningen

Spanningen tussen onderzoeksvelden, kunstdisciplines of in de maatschappij: het is een rode draad in het filmprogramma van InScience. Spanningen zorgen ervoor dat we in gesprek botsen met elkaar, maar zijn tegelijkertijd ook het begin van een discussie. Zonder spanningen is er geen gesprek, en zonder gesprek is er geen vooruitgang. De documentaire Tension Structures (2019) van Adrian Duncan en Feargal Ward belicht deze spanningen vanaf een geheel nieuw perspectief. Zo worden verschillende wereldbekende gebouwen laten zien en kom je erachter dat de fundering van deze gebouwen complexer in elkaar zit dan je zou denken. “Je moet Tension Structures een kans geven omdat het een film is die je opnieuw laat kijken naar iets waar je elke dag mee te maken hebt, maar nooit over nadenkt: namelijk de gebouwen waar je instaat. Hoe blijven die overeind staan? Daar blijkt best een complexe wiskunde achter te zitten en deze film maakt je daar opnieuw van bewust” vertelt Rob, programmaker Film, en geeft Tension Stuctures daarmee vier sterren!

Dat iets complexer in elkaar zit dan je zou denken is dit jaar een relevante stelling geweest. Zo is de verantwoordelijkheid van de medische industrie dit jaar groter dan ooit. In zijn lezing vertelt hoogleraar Experimentele Interne Geneeskunde Mihai Netea al uitgebreid over hoe infecties door de geschiedenis heen invloed hadden op de mens, maar in de film Hunting for Hedonia (2019) van Pernille Rose Gronkjaer wordt nog een veel bleker beeld geschetst van historische praktijken in de medische wereld. Het onderzoek naar diepe hersenstimulatie die in de jaren ‘60 door Robbert Health werd uitgevoerd, bezorgt vandaag de dag nog steeds kippenvel. Susanne, coördinator Educatie, gaf de film vier en een half sterren. “Een hele mooie mix van animatie en documentaire maakt het al een interessante film. Het gaat over hersenonderzoek en de ethische kwesties daaromheen. Het laat me nadenken over dingen waar ik nog niet over nagedacht had.”

Alle films, gesprekken en discussies van InScience 2020 zijn nog t/m 22 november op het online platform beschikbaar. Kijk en stem ook op je favoriet!

 

Tekst: Belinda Limani 

Bekijk ook

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Blijf altijd op de hoogte van de laatste nieuwtjes.